طرح ساماندهی و زیبا سازی مسیر خط یک قطار شهری کرمانشاه

خلاصه پروژه

طرح شبکه قطار شهري کرمانشاه، در ابتدا يکي از چهارده طرحي بود که خروجي طرح جامع حمل و نقل و ترافيک شهر کرمانشاه بودند. مطالعات طرح جامع حمل­ونقل و ترافيک شهر کرمانشاه درتاريخ 2/12/84 در جلسه شصت و دوم شورايعالي هماهنگي ترافيک شهرهاي کشور به تصويب رسيد. در ميان اهداف اين طرح، اهميت و توجه به سيستم­هاي حمل­ونقل عمومي يکي از عمده­ترين مواردي است که مکرراً به آن پرداخته شده است

براساس نقشه­ها و مدارک دریافتی مسیر قطار سبک شهری کرمانشاه در طول بلوار طاق بستان و امتداد آن در جنوب یعنی بلوار شهید بهشتی و در حد فاصل میدان فردوسی  و میدان معلم جانمایی و طراحی شده است. این مسیر دارای 13 ایستگاه

است که ایستگاه­های 1 تا 6 آن در ارتفاع از سطح زمین و ایستگاه­های 7 تا 13 در زیر زمین قرار دارد. بدین ترتیب قطار شهری کرمانشاه در طولی معادل 5/6 کیلومتر بر روی سطح زمین و در طولی معادل 5/5 کیلومتر در زیر زمین و به صورت مترو طراحی شده است.

براساس بازدید صورت گرفته و بررسی اولیه محدوده، مسیر قطار شهری به دو سکانس تقسیم شده:

• بلوار طاق بستان به عنوان سکانس 1 که در آن مسیر قطار شهری از حاشیه بلوار عبور کرده و مستقیما با افراد پیاده در ارتباط قرار می­گیرد.
• بلوار شهید بهشتی به عنوان سکانس 2 که در آن مسیر قطار شهری از رفیوژ میانی عبور کرده و در دید مستقیم افراد سواره قرار دارد.
• در این تقسیم­بندی محدوده پل ولایت به عنوان مفصل این دو سکانس به ایفای نقش می­پردازد چرا که در محل تلاقی این دو سکانس واقع شده است.

اهداف کلان و رويکرد پروژه در «طرح ساماندهي و زيباسازي مسير خط يک قطار شهري کرمانشاه» شامل موارد زير هستند:

• تقويت خوانايي، هويت و تشخص­بخشي به مسير با توجه به هويت فرهنگي و تاريخي شهر کرمانشاه؛
• جلوگيري از ايجاد آلودگي­هاي بصري و اثرات روانی ناشی از آن­ها در مسير قطار شهري
• ارتقاء فرهنگ بصري و ايجاد هماهنگی ميان عناصر و اجزاي نظام بصري مسير قطار شهري؛
• فراهم آوردن محيط بصري و حرکتي مناسب پياده و سواره؛
• بهره بردن از روش بهينه اقتصادي.

• سکانس شماره 1: بلوار طاق بستان
• زمينه: بر اساس مطالعه ويژگي­هاي بلوار طاق بستان به عنوان سکانس 1، اين بلوار با در بر گرفتن کاربري­هاي ناحيه­اي و محله­اي در بدنه غربي خود در زمره محورهاي خدماتي محله­اي-ناحيه­اي دسته­بندي مي­شود. علاوه بر آن، به دليل سطح بالايي که پارک و فضاهاي باز به خود اختصاص داده­اند، مسلماً مي­توان اين بلوار را به عنوان يک محور تفريحي-گردشي به شمار آورد که به يکي از مهمترين جاذبه­هاي گردشگري شهر کرمانشاه يعني طاق بستان ختم مي­شود و در عين حال به عنوان يک محور هويتي- تاريخي به ايفاي نقش مي­پردازد.
• نوع حرکت: اگر چه در اين بلوار هم حرکت سواره و هم پياده وجود دارد اما با توجه به سطح زياد فضاهاي سبز و باز به ويژه در ميانه بلوار و همچنين عبور مسير قطار شهري از حاشيه بلوار و همجواري آن با فضاهاي سبز و باز بدنه شرقي آن، تجربه افراد پياده از مسير قطار شهري در اين بلوار در اولويت قرار دارد.
• زمان: منظر شب و روز

پيشنهادات کلي: با توجه به موقعيت مسير قطار شهري در بلوار در رائه طرح زيباسازي اولويت بايد به حرکت پياده و نحوه تجربه او از المان­هاي مسير قطار شهري بويژه پايه­ها داده شود. در حالي که طراحي المان­هاي در ارتفاع بيشتر در ارتباط با تجربه افراد سواره قرار مي­گيرد. در اين راستا با توجه به ارتباط مسير قطار شهري با فضاي سبز و باز حاشيه شرقي بلوار و به منظور ايجادکليتي منسجم، پيشنهاد بر احياي فضاي مرده زير پل با تجهيز فضا براي استفاده مردم شهر و گردشگران است. ارائه طرح مناسب براي تجهيز فضاي زير پل اگر به گونه­اي صورت گيرد که پايه­هاي مسير قطار شهري به عنوان اجزاي اين فضا مثلاً به عنوان مبلمان شهري و يا فضاهاي سبز عمومي ايفاي نقش کنند، آنگاه در تجربه افراد پياده، مسير قطار شهري ديگر نه به عنوان يک عنصر اضافه و الحاقي بلکه به عنوان جزئي از فضا، جايگاه خود را مي­يابد و اين خود به معناي تبديل کردن تهديد به فرصت حداقل در بخش تجربه افراد پياده خواهد بود. علاوه بر آنکه مي­توان از المان­هاي سازه­اي مسير قطار شهري به عنوان بستري براي تاکید بر هويت فرهنگي و تاريخي شهر کرمانشاه بهره جست و بدين ترتيب اين بلوار را تبديل به پيش­ورودي مناسب و معناداري براي طاق بستان کرد.

• سکانس شماره 2: بلوار شهيد بهشتي
• زمينه: مطالعه ويژگي­هاي اين بلوار حاکي از آن است که بلوار شهيد بهشتي با دربرگرفتن کاربري­هاي غالباً بزرگ­مقياس اداري-انتظامي، آموزشي و درماني در طول بلوار به عنوان يک محور خدماتي شهري به ايفاي نقش مي­پردازد که به جز بخش محدودي در ميانه بدنه غربي آن، نقش تجاري فعالي ندارد و تنها بخش جاذب جمعيت، بخش شمالي آن جايي است که به پل ولايت مي­رسد و دربردارنده پارک شاهد، پارک شفق و پارک ساحلي مي­باشد. به طور کلي نقش اصلي اين محور را مي­توان نقش ارتباطي دانست.
• نوع حرکت: با توجه به عرض زياد معبر و عبور مسير قطار شهري از رفيوژ مياني، تجربه افراد سواره از اين مسير در اولويت قرار مي­گيرد.
• زمان: منظر روز و منظر شب.

پيشنهادات کلي: با توجه به موقعيت مسير قطار شهري در اين بلوار در ارائه طرح زيباسازي براي المانهاي مسير قطار شهري اولويت بايد به حرکت سواره و نحوه تجربه افراد سواره داده شود. به همين دليل مسئله اصلي در خصوص طراحي در اين بلوار پرهيز از پرداختن به جزئيات زياد و اقداماتي است که منجر به از بين رفتن يا کاهش تمرکز رانندگان شود. مسئله ديگري که در خصوص بلوار شهيد بهشتي وجود دارد، کاهش سبزينگي بلوار به دليل انتقال درختان موجود در رفيوژ مياني اين بلوار و احداث مسير قطار شهري در اين قسمت است به همين دليل انديشيدن تدابيري براي تقويت سبزينگي عمودي در رفيوژ مياني مي­تواند تا حدودي منجر به ترميم منظر ذهني شهروندان از اين بلوار شود.