مجتمع چندمنظوره صادقیه

خلاصه پروژه

مترو یا قطار شهری یکی از ارکان حمل ‌ونقل عمومی در شهرهای بزرگی همچون تهران می‌باشد که با کوششی بی‌دریغ در دهه گذشته در مسیرهای عبوری خود، گره‌های بسیاری را در خصوص تردد و سفرهای درون‌شهری به عهده گرفته است. ولی باید توجه داشت که استفاده از این وسیله زیرزمینی، به نقاط عطفی که هم دسترسی به آن را فراهم کنند و هم جوابگوی شهر زیرزمینی به وجودآمده، و حل درست ارتباطات آن با مجموعه های ایستگاهی باشند، به برنامه‌ریزی‌های دقیق و از پیش اندیشیده ‌شده ای نیاز دارد.

در این راستا، شرکت مترو با همکاری شهرداری‌ها بر آن شده است تا همزمان با اجرای توسعه مسیرها و ایستگاه‌های مترو، معضلاتی مانند عدم دسترسی به پارکینگ، سردرگمی مسافران، کمبودهایی مانند عدم وجود فضاهای رفاهی، تجاری و حتی اقامتی را به مدد مجتمع‌های ایستگاهی راهگشایی نماید. هدف اصلی ایجاد این مجتمع‌ها جوابگویی به مسائل مطرح‌شده فوق باشد.

مجتمع ایستگاهی چند منظوره صادقیه به عنوان یکی از این مجتمع‌ها و فرصت استثنائی واقع شدن در مجاورت ایستگاه های کلیدی خطوط 5 و 2 و خط 8 در برنامه آتی و همچنین خط منوریل، از طرف شرکت فجر شمس آتیه در دستور کار طرح و اجرا قرار گرفت.

در راستای تحقق این خواسته، مهندسین مشاور شارمند که مشاور طرح راهبردی منطقه 5 شهرداری نیز بوده است، مطالعات اولیه تا تحقق مصوبه کمیسیون ماده 5 این مجتمع را به انجام رسانید.

از آن به بعد، با عنایت به وسعت دید، نظر، پیشنهادها و درخواست‌های مدیریت طرح و نماینده کارفرما، این مجتمع با هدف پاسخگوئی هر چه بیشتر، طی چند مرحله با عملکردهایی چون تفریحی، اقامتی، اداری، پذیرایی، فرهنگی، درمانی و پارکینگ مفصل و نیز چیدمان‌های متفاوت هدف گذاری گردید. برای پاسخ به این مهم از کنسرسیوم مهندسین مشاور آمود و Town مدد گرفته شد؛ تا بخش‌هایی چون مال Mall، یا Hypermarket و فضاهای اعلام ‌شده فوق، را هر چه بهتر و مطابق با شرایطی نزدیک به فروشگاه‌های مشابه جهانی ایجاد نماید. از آنجا که این کنسرسیوم در اجرای این اهداف دست‌ وپاگیر عمل می‌نمود، نهایتاً طی ابلاغیه قراردادی در مورخ 31/01/88، بازنگری و تکمیل مطالعات مرحله اول و مرحله دوم طرح و نظارت عالیه آن به شرکت مهندسین مشاور معماری و شهرسازی آمود واگذار گردید، تا سرعت انجام مراحل طراحی بالا رفته و نیز اشکالات طرح قبلی را رفع نماید.

در ماده 1 قرارداد منعقده موضوع قرارداد تکمیل طرح های مقدماتی، تهیه طرح های اجرائی و نظارت بر حسن اجرای پروژه ذکر شده ولی پس از بررسی طرح قبلی که در یک مقطع زمانی خاص و در جهت اخذ مصوبه کمیسیون ماده 5 تهیه شده بود مشاهده گردید که باتوجه به حجم، گستردگی و تنوع کاربری ها دراین مجتمع ضرورت دارد بازنگری اساسی صورت گیرد و نه تنها تکمیل طرح های مقدماتی نیست بلکه در بسیاری از جهات بایستی به نقطه صفر برگردیم و از ابتدا موضوع را با نگرشی جدید و همه جانبه بررسی نمائیم که حاصل آن تشکیل تیم های مطالعاتی و بررسی های متعدد در طول چند ماه بود.

در ادامه خلاصه ای از نقد طرح قبلی که به نکاتی اشاره نموده و در طی مراحل بعدی طرح را در بسیاری جهات به سمت و سوئی دیگر سوق داده ارائه می شود.

لازم به توضیح است که مسائل مطرح شده در این نقد ابتدایی بوده و در طول زمان مطالعات بهینه گردیده و به طرح حاضر منجر گردیده است.

نقدی بر طرح موجود :

1- محل استقرار و جانمايي پارکينگ چندطبقه

جانمايي پارکينگ چندطبقه در بخش جنوب غربي زمين پروژه و در مقابل ديد کليه مسافريني که از طريق مترو يا ترمينال اتوبوس و تاکسي در محوطه مقابل ساختمان مترو در تردد هستند نه تنها کمکي به جلب نظر و جذب و دعوت آنها نمي کند بلکه از اين لحاظ از بار منفي و قدرت دافعه برخوردار است. علاوه بر نتيجه معکوس مذکور از نظر زيبايي نيز بهترين جبهه ساختماني را به بدتيرين کاربري اختصاص داده اند و به اين ترتيب به زيبائي حجم و نماي ساختمان هم لطمه جدي وارد گرديده است.

2- طراحي داخلي پارکينگ چندطبقه

باتوجه به تأمین تعداد اتومبیل درخواستی (3400 واحد) مشکلات متعددی در طراحی این نوع پارکینگ وجود دارد. از جمله مشکلات آلودگی، تهویه فضاهای داخلی، مسائل آتش­نشانی و عدم دسترسی کافی و همچنین ترافیک عبوری برای استفاده کنندگان. از این رو بزرگترين اشکال طرح پارکينگ، مغايرت آن با ضوابط آتش نشاني است. بدين معنا که وجود يک رامپ براي اين تعداد اتومبيل قطعاً مورد تاييد سازمان آتش نشاني نخواهد بود و ضوابط موجود حکم مي کند که تعبيه حداقل دو عدد رامپ براي سهولت و تسريع خروج اتومبيل ها (در مواقع اضطراري و بروز حادثه) در دو نقطه مختلف پلان به ترتيبي که حداکثر فاصله يک اتومبيل تا نزديکترين رامپ حداکثر 60 متر باشد الزامي است. بويژه اگر در مواقع آتش­سوزي راه خروج  (يکي از رامپ-ها) مسدود گردد وجود رامپ دوم تنها راه گريز و خروج اتومبيل ها خواهد بود که اين مساله در طرح پارکينگ مورد نظر لحاظ نگرديده است.

دومين اشکال طرح پارکينگ چندطبقه مورد بحث رامپ مارپيچ آن است که علاوه بر طبقات زيرزمين تا طبقه نهم ادامه يافته و به­ويژه در سه طبقه تجاري (بدون خروجي) رانندگان را وادار مي­کند که به شکل خسته کننده اي با حرکت يکنواخت و تکراري اين سه طبقه را طي کنند تا به 6 طبقه پارکينگ فوقاني برسند و قطعاً کمتر کسي حوصله خواهد کرد تا نه طبقه را طي کند و ماشين خود را در طبقه نهم پارک کند.

سومين اشکال اين پارکينگ آن است که (بطور مثال) کسي که اتومبيل خود را در طبقه نهم پارک کرده و قصد رفتن به دفتر کار خود در طبقه دهم بلوک اداري را دارد ميبايست ابتدا پس از پارک اتومبيل خود 9 طبقه را تا همکف به  پايين بيايد و پس از حرکت افقي (با فاصله نسبتاً طولاني) از طريق پله و آسانسور ويژه مجدداً 10 طبقه را در بلوک اداري بالا برود که تکرار روزانه اين حرکت قطعاً خسته کننده و ملالت آور خواهد بود.

3- تجميع فشرده و متراکم سه کاربري مختلف در يک جبهه ساختمان

در طرح موجود هر سه کاربري تجاري- اداري و اقامتي در يک جبهه و يک بلوک تجمع­ شده­اند که علاوه بر مغايرت ساعات کار و فعاليت اين سه کاربري و نياز مبرم هر يک از آنها به دسترسي­ها و ارتباطات عمودي مجزا و مستقل و گريز از تداخل رفت و آمد در کاربري­هاي متفاوت مشکلات ايمني و امنيتي را به دنبال خواهد داشت. در همين راستا قابل توجه است که چهار Box مجزا براي دسترسي هاي عمودي (پله ها و آسانسورها) تقريباً در مرکز بلوک تجاري- اقامتي منظور گرديده است که براي دسترسي به مبداً هر يک از اين راه­پله و آسانسورها بايد به مرکز بخش تجاري رسيد که اين امر در ساعات تعطيلي بخش تجاري مطمئناً براي مراجعين و عوامل حراست و نگهباني مشکل­آفرين خواهد شد.

مورد دوم در ترکيب و تجميع کليه کاربري­هاي مختلف در يک جبهه و آن هم در مجاورت بزرگراه “جناح” و متقابلاً جانمايي و مستقر نمودن پارکينگ چندطبقه در جبهه مقابل ساختمان توازن بارگذاري کاربري­ها را نامتعادل کرده است. تراکم و تداخل بيش از حد سه کاربري ناهمخوان در يک جبهه و رها کردن مابقي حجم ساختمان بدون کاربري مفيد (جدا از پارکينگ که کاربري محسوب نمي­گردد) امري منطقي به نظر نمي­رسد.

4- حجم و شکل بلوک مجتمع کاربري هاي سه گانه تجاري- اداري و اقامتي

علاوه بر مشکلاتي که در بند شماره 3 در مورد تجميع فشرده و تراکم بيش از حد کاربري­ها در يک گوشه ساختمان درج گرديد حجم اين بلوک ساختماني مشکلات متعددي را در بطن خود دارد.

پلان ساختمان به شکل حرف U انگليسي طراحي شده است که قسمت بسته آن در جبهه غرب قرار گرفته است و قسمت باز آن به سمت شرق و بزرگراه “جناح” جانمايي شده است.

از جمله معايب اين طرح اشراف دو کاربري مختلف (اداري و اقامتي) به يکديگر است که از طريق حياط مرکزي صورت مي­گيرد.

معضل ديگر پشت­کردن ساختمان U شکل به سمت مسير دائمي باد تهران است که باعث پيچيدن باد و ايجاد صداي زوزه مانند (همانند دميدن داخل بطري خالي نوشابه) در هنگام وزش باد خواهد بود.

اشکال ديگر Orientation (جهت­گيري) بلوک مجتمع کاربري­هاي سه­گانه در مجاورت بزرگراه جناح و سر و صداي ناشي از عبور و مرور اتومبيل­ها در اين بزرگراه است که حکم مي­کند حداقل يکي از اين کاربری­ها (مثلاً اقامتي) از اين جبهه پر سر و صدا و نور آزار­دهنده شرق در هنگام طلوع خورشيد، دور گردد.

5- نتيجه کلي

لذا شايسته و عقلايي­تر به ­نظر مي رسد که از دو کاربري اداري و اقامتي، يکي از آنها (بطور مثال بلوک اقامتي) در گوشه­اي ديگر از ساختمان جايگزين حجم پارکينگ چندطبقه گردد و پارکينگ چندطبقه به مرکز ساختمان (ميان دو بلوک اداري در شرق و بلوک اقامتي در غرب) منتقل شود تا هم توازن بارگذاري کاربري­ها متعادل­تر گردد- هم حجم پارکينگ چندطبقه در ميان دو کاربري ديگر کمي دورتر از چشم قرار گيرد- هم دسترسي­هاي ارتباطات عمودي مستقل از مرکز بخش تجاري دور گردد و تداخلي پيش نيايد و نهايتاً بلوک اقامتي کمي از سر و صداي بزرگراه محمد علي جناح فاصله بگيرد.